เมื่อประมาณ 3-4 ปีที่แล้ว ผมได้อ่านข่าวปรากฏการณ์เล็กๆในประเทศญี่ปุ่น เมื่อกลุ่มวัยรุ่นและคนทำงานในกรุงโตเกียวเกิดกระแสนิยมโหยหาธรรมชาติโดยพวกเขายินดีที่จะจ่ายเงินคอร์สละหลายพันเยน เพื่อเดินทางไปใช้ชีวิตตามวิถีเกษตร ได้ลองปลูกผัก ทำนา เลี้ยงสัตว์ และสัมผัสกับบรรยากาศในชนบท แน่นอนว่าเรื่องดังกล่าวสะท้อนแนวคิดอะไรบางอย่างของสังคมรุ่นใหม่แดนปลาดิบ ซึ่งเชื่อว่าไม่ได้เกี่ยวกับความฮิตของเกมส์ FarmVille
และในปีที่ผ่านมา กระแสสำนึกรักบ้านเกิดในญี่ปุ่นได้ถูกปลุกขึ้นมาอีกครั้ง เมื่อ Little Forest ภาพยนตร์ที่ดัดแปลงมาจากมังงะของ ไดสุเกะ อิงาราชิ เข้าฉาย หนังแบ่งออกเป็น 2 ภาค 4 ฤดู คือ Summer & Autumn กับ Winter & Spring ซึ่งได้ ยูอิ นักร้องสาวชื่อดังมาร้องเพลงประกอบ 4 เพลงที่มีชื่อตามฤดูกาล เนื้อเรื่องเล่าถึง อิจิโกะ (ไอ ฮาชิโมโตะ) หญิงสาวที่หลบหนีบางสื่งจากเมืองหลวงกลับมาใช้ชีวิตปลูกผักทำไร่ทำนาและทำอาหารกินเองคนเดียวในบ้านเกิดซึ่งรายล้อมด้วยป่าเขาห่างไกลความเจริญที่จังหวัดอิวาเตะ
พล็อตหนังแทบไม่มีอะไร นอกจากการเฝ้ามองหญิงสาวคนหนึ่งที่ใช้ชีวิตประจำวันแบบเนิบช้า ทำสวนและเข้าครัววันแล้ววันเล่า แต่การถ่ายทอดภาพชนบทญี่ปุ่นออกมาอย่างงดงาม รวมถึงการรังสรรค์เมนูโฮมเมดต่างๆของตัวละครในเรื่องก็ดึงดูดผู้ชมให้มีความสุขไปกับความเรียบง่ายในชีวิต ขณะเดียวกันตัวหนังก็มีการแฝงแนวคิดบางอย่างที่มีความลึกซึ้ง โดยเฉพาะการนำเสนอวีถีสังคมเกษตรกรรมที่สวนทางกับวิถีสังคมอุตสาหกรรมในเมืองใหญ่ทั่วโลกที่ขับเคลื่อนด้วยทุนนิยม อยากกินอะไรก็ซื้อหาเอาจากซุปเปอร์มาเก็ต ทว่าตัวละครหลักใน Little Forest อยากกินอะไรก็ทำขึ้นเอง ไม่เฉพาะอาหารหรือเครื่องดื่ม แม้แต่ ขนมหวาน แยม และ เครื่องปรุงรส บางชนิดก็ทำกันเอง วันๆพวกเขาแทบจะไม่ได้ใช้จ่ายเงินเลย
หนังก็ไม่ได้มีความเป็นชนบทแบบสุดโต่ง ชนิดใช้นํ้าบาดาล ติดเตาถ่าน จุดเทียน ตัวละครในเรื่องมีสิ่งอำนวยความสะดวกจำเป็นบางประการ อาทิ ไฟฟ้า นํ้าประปา ตู้เย็น ฮีตเตอร์ วิทยุ โทรศัพท์บ้านรถยนต์คันเล็กๆ (ไม่มีโทรทัศน์ มือถือ ไมโครเวฟ คอมพิวเตอร์) สำหรับอาหารหลายๆจานซึ่งเป็นไฮไลต์ของหนังน่าสนใจตรงที่มันไม่เหมือนหนังอาหารทั่วๆไปที่มักนำเสนอภาพสวยๆบนโต๊ะอาหาร เพราะในหนังเรื่องนี้ เราจะได้เห็นตั้งแต่ขั้นตอนการเตรียมวัตถุดิบซึ่งมาจากหลากหลายหมุนเวียนตามฤดูกาลแบบละเอียดก่อนที่จะเข้าครัว ทุกสิ่งมีที่มาที่ไป ไม่ได้เกะซองพร้อมกิน เป็นความพิถีพิถันที่คนเมืองซึ่งคุ้นเคยกับอาหารจานด่วนไม่เคยได้สัมผัส แม้อาหารแต่ละจานจะดูดิบๆ ไม่ได้แต่งหน้าตาสวยงามเกินจริงแบบรายการทำอาหารทางทีวี ส่วนรสชาตินั้นดูได้จากกริยาของตัวละคร จุดนี้ผมสงสัยตัวเอง ทั้งๆที่รู้ว่าเป็นการแสดงทำไมกลับเชื่อตัวละครในหนังเรื่องนี้มากกว่าอาการของดาราคนดังที่มาออกรายการเกมส์โชว์ทำอาหาร
นอกจากเมนูทุกจานในหนังจะน่าทานจนคนดูพากันกลืนนํ้าลายและท้องร้องเป็นระยะ หนังยังมีอารมณ์โหยหาอดีตเล็กๆ ชวนคิดถึงรสมือแม่อาหารอร่อยที่สุดในใจของเราทุกคน ฉากที่ อิจิโกะ พยายามทำผัดผักให้รสชาติดีเหมือนที่แม่ทำนั้น แม้ความคิดของเธอกับแม่จะไม่ค่อยลงรอยกันนัก แต่ฉากนี้ไม่ใช่การแข่งขันของคนครอบครัว เมื่อทำสำเร็จมันคือการเรียนรู้และเติบโตขึ้นของ อิจิโกะ เอง ชอบอีกอย่างตรงที่หนังไม่ได้ตั้งใจให้มนุษย์เคารพยำเกรงธรรมชาติ แต่เน้นให้คนอยู่ร่วมกับธรรมชาติได้อย่างเป็นสุข ถ้อยทีถ้อยอาศัย แบ่งปัน เกื้อกูล ไม่ว่าจะเป็นคนกับคน หรือ คนกับสัตว์ ดังจะเห็นได้ในฉากที่ อิจิโกะ ออกไปเก็บผลหมากรากไม้ในป่าโดยมี กระรอก โผล่มากินลูกวอลนัทอยู่ข้างๆหรือต้องคอยระวังหมีที่ออกมาหาลูกเกาลัทกินเช่นกัน
ไอ ฮาชิโมโตะ กับบท อิจิโกะ จัดว่าหนักหนาพอสมควรเพราะเป็นตัวละครหลักตัวเดียวที่แบกหนังไว้ทั้งเรื่อง ขณะเดียวกันหนังก็เอื้อให้ ไอจัง แสดงความสามรถเต็มที่ ซี่งเสน่ห์ของเธอก็ทำให้ผู้ชมเพลิดเพลินไปกับชีวิตประจำวันอันแสนธรรมดาได้อย่างลงตัว นอกจากบุคลิกแม่ครัวหัวป่าที่หนุ่มๆหลายคนแอบหลงใหลแล้ว ในพาร์ทของการเป็นเกษตรกรรูปร่างอันบอบบางของเธอก็ไม่เป็นอุปสรรคในการทำงานหนักทั้ง ดำนา ทำสวน ผ่าฟืน อาบเหงื่อต่างนํ้ากลางแดดแบบไม่ห่วงสวยดูคล่องแคล่วสมจริงพอสมควร ไม่ได้ทำแบบขอไปทีเหมือนหนังกับซีรี่ย์บางเรื่องที่อ้างว่าตัวเอกไปใช้แรงงานแต่วันๆเอาแต่ยืนสวยๆในแปลงดอกไม้หรือเที่ยวเล่นชมวิวทั้งวัน
ท่ามกลางการเปลี่ยนผ่านฤดู Little Forest ค่อยๆเฉลยที่มาที่ไปของ อิจิโกะ ทีละนิด เป็นสิ่งที่ผู้ชมอยากรู้เหมือนกันว่าอะไรที่ผลักดันหญิงสาวคนนี้ให้กลับมาใช้ชีวิตโดดเดี่ยวในบ้านนอกคอกนา และเธอจะอยู่ที่นั่นอีกนานแค่ไหน อย่างไรก็ตามตัวหนังก็ได้ตั้งคำถามเกี่ยวกับการใช้ชีวิตในอีกรูปแบบหนึ่งด้วยเช่นกัน ชีวิตที่มีกิน แบบไม่ต้องมีใช้ (จ่าย) เลย
BUGABOO NEWS / บทวิจารณ์โดย นกไซเบอร์
สิทธิโชติ สุภาวรรณ์ (นกไซเบอร์)
จบด้านขีดๆเขียนๆ ตอนนี้ทำงานเกี่ยวกับโลกไซเบอร์ เป็นคนชอบดูหนังมาก ดูได้ทุกแนว เมื่อดูจบแล้วมีอะไรค้างคาในใจก็จะมาระบายออกลงในบล็อกส่วนตัวเงียบๆ ใช้นามปากกาว่า นกไซเบอร์
